اختلال مصرف مواد مخدر به دو گروه تقسیم می شوند اختلال مصرف مواد و اختلالات ناشی از مواد . اختلالات مصرف مواد شامل مسمومیت ، ترک ، اختلال روانی دیگر ناشی از مصرف مواد مانند اختلال روان پریشی مانند اسکیزوفی ، دوقطبی ، افسردگی ، اضطراب ، وسواس فکری عملی ، اختلالات خواب ، کژکاری های جنسی ، دلیریوم و اختلالات عصبی شناختی مانند آلزایمر . به عبارت دیگر مصرف مواد علاوه بر اختلال مصرف مواد و ترک آن ماده ، انواع اختلالات روانی که بسته به نوع ماده مصرفی و مقدار مصرف در فرد به وجود می آید .
ویژگی مهم اختلالات مصرف مواد تغییر اساسی در مدارهای مغزی است که امکان دارد بعد از مسمومیت زدایی ادامه یابد که این مسئله باعث می شود فرد مکرراً اقدام به ترک کند و دوباره دنبال مصرف مواد برود .